Tarihin sıfır noktasına yolculuğa çıkıyoruz! Dünyanın en eski tapınağı Göbeklitepe tarihi, hikayesi ve tüm gizemiyle keşfedilmeyi bekliyor. Peki, sen tüm dünyanın tarih bilgilerini değiştiren Göbeklitepe hakkında sarsıcı bilgiler öğrenmeye hazır mısın?
Yapılış amacı hala tam olarak açıklanamayan Göbeklitepe, insanlık tarihinin kilit değer taşıyan nadir inşalarından. 12.000 yıllık Göbeklitepe tarihi ile dünyanın 7 harikasından biri olan Gize’deki Mısır Piramitleri’nden (MÖ 2551) ve İngiltere’deki Stonehenge’den tam 7.500 yıl önce inşa edilmiştir.
Peki, dünya tarihini değiştiren; adeta sansasyon yaratan Göbeklitepe neden bu kadar aönemli? Bilim insanları, araştırmacı ve arkeologlar Göbeklitepe hakkında hangi bilgileri bize sunuyor?
Göbeklitepe hakkında bilgi arayanlar ve bu gizemli yapının büyüsüne kapılıp derinine inmek isteyenler için bilgilendirici bir yazı hazırladık. Antik tarihin kapılarını aralıyoruz, keyifli okumalar!
www.marketingturkiye.com.tr
Göbeklitepe Nedir?
2018’de UNESCO Dünya Kültür Mirası listesine girebilen, Kültür Bakanlığının ise 2019 yılını “Göbeklitepe Yılı” olarak adlandırdığı Göbeklitepe:
“1963 yılında İstanbul ve Chicago Üniversitelerinin ortaklığıyla gerçekleştirilen bir yüzey araştırması sırasında keşfedilmiş ve “V52 Neolitik Yerleşimi” olarak adlandırılmıştır.
Çapları 30 metreyi bulan yaklaşık 20 yuvarlak ve oval yapının ortasında 2 adet “T” biçimli, 5 metre yüksekliğinde, kireçtaşından bağımsız sütun bulunmaktadır. Yapıların iç duvarlarında ise daha küçük sütunlar yer almaktadır.
Göbeklitepe ile ilgili elde edilen bilimsel veriler, arkeoloji neolitik dönemle ilgili değerlendirmelerin yeniden değerlendirilmesini gerektiren bilgiler sunuyor.”
(Kaynak: kvmgm.ktb.gov.tr)
Peki, Göbeklitepe resmen ne zaman keşfedildi?
Her ne kadar yüzey araştırması 1963 yılında yapılmış olsa da Göbeklitepe, Alman arkeolog Klaus Schmidt tarafından 1994 yılında resmi olarak keşfedilmiştir. 1994 yılındaki çalışmalardan önce 1983 yılında ise bölgedeki tarla sahibi çiftçi Mahmut Kılınç’ın tarlasını sürerken bir taşa denk gelmesi ve bu taşı Şanlıurfa Müzesi’ne götürmesi de önemli bilgiler arasında. Ancak müze yetkililerin bu taşın önemini ve tarihi yerini tam olarak kavrayamaması çalışmaları hızlandıramamış.
Neredeyse 11 yıl sonraki 1994 yılındaki çalışma esnasında Göbeklitepe’nin gerçek önemi keşfedilmiştir. Totalde 15 metre yüksekliğinde 300 metre çapa sahip bir alanı kapsadığı belirlenmiştir. 20 farklı daire içinde 200’den fazla sütun bulunur. Bu sütunların her biri 6 metre yüksekliğinde ve yaklaşık olarak 10 ton ağırlığındadır.
Göbeklitepe Nerededir?
Göbeklitepe, Şanlıurfa kent merkezinin 18 kilometre kuzeydoğusunda Örencik Köyü yakınlarındadır. 12.000 öncesine dayanan bir kült merkezi olduğu anlaşılmıştır.
Göbeklitepe’ye nasıl gidilir?
“Gaziantep’ten 2 saat, Diyarbakır ve Mardin’den 2,5 saatlik araba yolculuğu ile ulaşabilirsiniz. Eğer aracınız yok ise belediyenin toplu taşıma araçların kullanabilirsiniz.
Şanlıurfa kent merkezinde iseniz Abide durağından 100 numaralı otobüse binerek Göbeklitepe’ye ulaşabilirsiniz.
Göbeklitepe her ne kadar geniş bir araziyi kapsıyor olsa da halka açık bölümü oldukça küçük. Çalışma ve kazılar sürdüğü için tüm bölgeyi gezemeyebilirsiniz. Ortalama 1 saat vaktinizi ayırmanız yeterli. Ayrıca Göbeklitepe’ye Müzekart ile giriş yapabilirsiniz.
Ören yeri haftanın her günü ziyarete açık. Yaz ve kış saati uygulaması yapıldığı için bölgeye ulaşmadan önce her sabah 08:00’de ziyarete açılarak nisan-ekim ayları arası 19:00, ekim-nisan arası 17:00’a kadar açık olduğunu bilmelisiniz.
Alanı gezmeden önce fikir edinmek için Göbeklitepe belgeseli izleyebilirsiniz. National Geographic’in kısa filmi gezi öncesi sizi bu efsanevi tura hazırlayacaktır.”
(Kaynak: www.bizevdeyokuz.com)
www.cumhuriyet.com.tr
Göbeklitepe Hikayesi ve Önemi
Göbeklitepe resmen keşfedilene kadar yerli çiftçiler tarafından tarım alanı olarak kullanılmıştır. Çiftçilerin bölgedeki taşları yerlerinden oynatması sebebiyle yüzey alanında değişiklikler meydana gelmiştir. Bu süreç içinde bazı taşların kırıldığına dair bilgiler de yer alıyor.
Göbeklitepe’nin önemi öncelikle Taş Devri’ndeki avcı toplayıcı kültür, insanlığın yerleşik hayata geçiş yaptığı zaman aralığı ve tarım bilgilerini derinden sarsmasından gelir. Yani, Göbeklitepe ile bilim dünyası Neolitik Çağ insanlarına bakış açısını tamamen değiştirdi. Öyle ki, bilim insanları Neolitik Çağ insanlarının bu denli büyük yapılar inşa edebileceğini düşünmüyorlardı.
Tarihi 12.000 yıl öncesine dayanan Göbeklitepe’de henüz çalışmalar sürüyor. Şu an elimizde bulunan bilgilerin de yeni bulgularla değişme ihtimali kuvvetli olmakla birlikte Göbeklitepe’nin inşa ediliş sebebi gizemini koruyor. Piramitlerden 8000 yıl, Stonehenge’den 7000 yıl daha eski olan Göbeklitepe’nin bir yerleşim alanı olduğunu gösteren net bir kanıt yok. Bunu destekleyen görüş ise kap, kacak, çöp çukuru, bıçak, kesme aleti gibi bulguların olmadığını savunuyor.
Göbeklitepe hakkında yerel halkın da desteklediği ilginç bir görüş mevcut. Mahmut Kılınç’ın anlattığına göre çocuğu olmayan kadınların bu tepeye gelip dua etmesi bir gelenek halini almış. Bu gelenek Göbeklitepe keşfinin öncesine dayanıyor.
Hikayenin ilgi çekici kısmı ise bu noktada başlıyor. Göbelitepe’deki sütunlardan birinin üzerinde doğum yapan kadın kabartması bulunuyor. Dünyanın bilinen en eski doğum yapan kadın figürü de Göbeklitepe’de… Sizce bu bir tesadüf olabilir mi?
mozartcultures.com
Göbeklitepe hakkında bir diğer şaşkınlık verici iddia ise bu yapının insan eliyle nasıl yapıldıysa aynı şekilde örtülmesi… Yani, inşa eden atalarımız bu yapıyı bir şekilde kapatıp gizlemiş. Yapılmasından yaklaşık 1000 yıl sonra Göbeklitepe, insan eliyle kasıtlı olarak toprakla örtülmüş. Bu iddia, yerdeki toprak tabakasının doğal yolla değil insan eliyle nakledilmiş ve düzeltilmiş olduğu bulguları tarafından kuvvetleniyor.
Göbeklitepe’de bugüne kadar 6 adet yapı ortaya çıkarıldı fakat totalde 20 adet yapı ve 200 adet dikilitaş daha yer alıyor. Bilinen Neolitik Çağ insanlarının aksine tüm bilgileri derinden sarsan Göbeklitepe’de ileri düzey bir mimari tekniği kullanıldığı için çalışmalar her geçen gün önem kazanıyor. Bu sütun ve dikilitaşlarda leopar, yaban domuzu, akrep, leylek, tilki, ceylan, yılan gibi hayvan kabartmaları da yer alıyor. Bu oymalar bilinen en eski 3 boyutlu kabartmalar olarak tanındı.
Ayrıca Göbeklitepe’nin bilinen en popüler özelliği T şeklindeki sütunları. Bu sütunlarda herhangi bir yüz, ifade bulunmuyor. Ancak bu sütunlarda el ve parmak oymaları mevcut olduğu için eğer burası bir ibadet yeriyse T şeklindeki sütunların “tanrı” figürünü canlandırdığı yönünde teoriler mevcut. El ve parmak oyulmuş fakat yüz hatları oyulmamış olduğu için bu sütunlara göksel bir anlam yüklenmiş olabilir.
arkeofili.com
Göbeklitepe Neden İnşa Edildi?
Tapınak veya sığınak olabileceği hakkında görüşler olsa da tamamen destekleyen bilgiler bulunmuyor. Yer alan en popüler hipotez Göbeklitepe’nin bir ibadet alanı olduğu yönünde. Eğer bu bilgi kanıtlanırsa Göbeklitepe insanlık tarihinin bilinen en eski tapınağı özelliğine sahip olacak.
Bu da şu görüşü ortaya çıkarıyor: 12000 yıl öncesinde bu denli büyük ve karmaşık yapılar inşa edilebiliyorsa ve ibadet alanı insanlık tarafından tasarlanıp meydana getirilebiliyorsa bu tarih 12000 yıldan da öncesine dayanıyor olabilir. Tarım ve avcılığın yerleşik hayata geçişi sağladığı görüşüne bakacak olursak Göbeklitepe insanlığın tarım için mi yoksa ibadet için mi yerleşik hayata geçtiği sorusunu da zihinlerde doğuruyor.
Üstelik, arkeolog Joris Peters, bu bölgede 100.000’den fazla kemik kalıntısını incelemiş ve hayvan kemiklerinde kesik izleri ve kıymık uçları bulduğunu bildirmiştir. Bu durum, Göbeklitepe halkının o dönemde hayvanları avlamak için kesici, delici alet kullanabildiğini gösteriyor.
Bazı uzman görüşlerine göre Göbeklitepe, ibadet yerinden çok bir sığınaktı. Uzak yerlere göç eden ataların, bu bölgede dinlendiğini veya mola verdiğini düşünüyorlar. Bu görüş de Göbeklitepe’nin gizemini koruyan bir “barınak” olma özelliğini de doğuruyor aynı zamanda. Destekleyici açıklama ise barınmanın ibadet etmekten daha baskın bir güdü olabilebileceği yönünde.
www.haber7.com
Netflix Atiye Dizisi: Göbeklitepe Dijital Plaformda!
Netflix dijital film, dizi, yarışma ve belgesel platformunda 27 Aralık 2019’da yayına giren Atiye dizi Göbeklitepe Ören Yeri’nin popülerliğini arttırdı. Baş rollerini Beren Saat, Melisa Şenolsun, Mehmet Günsür ve Metin Akdülger’in paylaştığı Atiye dizisinin Şanlıurfa Göbeklitepe bölgesindeki sahneleri Türk izleyicilerin dikkatini çekmiş durumda.
Yazar Şengül Boybaş’ın Dünyanın Uyanışı adlı eserinden uyarlanan ve 3. sezon hazırlıklarına başlanılan Atiye internet dizisi, Göbeklitepe’nin başarılı bir internet dizisi aracılığıyla izleyicilere tanıtımı sayesinde günümüzde de en çok konuşulan tarih konuları arasında yerini koruyor.
www.kooplog.com
İlginizi Çekebilir:
Kısa Seyahatler İçin Nasıl Bir Çanta Seçmeli?
Hepimizin Başına Gelebilir! Kilitli Kalan Bavul Nasıl Açılır?
Geniş Kapsamlı Rehber: Tatile Gitmeden Önce Alınması Gerekenler Listesi
Normalleşme Sürecinde Dışarı Çıkarken En Büyük Yardımcın: Bel Çantaları
Tüm Hava Yollarının Ayrıntılı Kabin Boy Vali Ölçüleri ve Bilmeniz Gerekenler
